Жаўнер і вужалка
| Жаўнер і вужалка | |
|---|---|
| Жанр | Казка |
| Аўтар | Алег Грушэцкі |
| Мова арыгінала | беларуская |
| Дата напісання | 19.05.2015 |
| Дата першай публікацыі | 2015, часопіс Маладосць, № 7 |
«Жаўне́р і ву́жалка» — аўтарская казка Алега Грушэцкага, прыгодніцкае фэнтэзі на падставе беларускай міфалогіі[1]. Напісана і ўпершыню была апублікаваная ў 2015 годзе.
Сюжэт
[правіць | правіць зыходнік]Галоўныя героі — жаўнер і міфалагічныя персанажы беларускага фальклору: вужалкі, Вужыны Кароль, злыдні[2].
Жаўнер вяртаецца з вайны ў родную вёску. Дарога дадому пралягае праз вялікае балота, якое не абысці. Калі праходзіць балотам, заўважае на ўскрайку дуб, на галінах якога сядзяць прыгажуні-вужалкі. Зазіраючыся на іх, жаўнер не заўважае, як правальваецца ў топкае балота. Адна з вужалак кідаецца яму на ратаванне, сёстры ёй дапамагаюць. Жаўнер закахаўся ў сваю выратавальніцу, наважваецца і ідзе прасіць яе рукі да яе бацькі, Вужынага Караля. Бацька не супраць шлюбу, але напачатку вырашае выпрабаваць жаўнера, даручае выканаць яму тры заданні: зрабіць так, каб злыдні болей не назалялі яго дачкам, выратаваць з рук качэўнікаў адну з яго дачок, вужалку, і вярнуць скрадзены разбойнікамі вялізны куфар з золатам. Жаўнер адпраўляецца выконваць усе заданні[3]. Але нават па выкананні ўсіх заданняў прыгажуня-вужалка не дастанецца яму так проста.
Гісторыя стварэння
[правіць | правіць зыходнік]Упершыню казка была апублікаваная ў 2015 годзе ў часопісе Маладосць, № 7[4].
У 2015 годзе казка ўвайшла ў зборнік аўтарскіх казак беларускіх пісьменнікаў «Нявеста для Базыля» (выдавецтва «Мастацкая літаратура», укладальніца зборніка і рэдактар — Аксана Спрынчан)[5]. Вокладку кнігі ўпрыгожыў малюнак Элеаноры Ляхновіч — ілюстрацыя да казкі «Жаўнер і вужалка»[3].
У 2023 годзе казка была прафесійна агучана аўдыёпраектам «Кніжны воз»[6]
Агучка кнігі
[правіць | правіць зыходнік]У 2023 годзе казка «Жаўнер і вужалка» была прафесійна агучана аўдыёпраектам «Кніжны воз». 24 кастрычніка 2023 года аўдыёкніга «Жаўнер і вужалка» з'явілася ў вольным доступе на старонцы праекта[7]. Агучыў казку Ісай Свістулькін[6][8].
Крытыка і водгукі
[правіць | правіць зыходнік]Літаратурны крытык Наста Грышчук называе казку «Жаўнер і вужалка» стылізаванай пад фальклор. Але толькі стылізаванай, што асабліва заўважна, калі аўтар казкі жартуе. На яе думку казка з'яўляецца традыцыйнай. Ключавымі ў казцы крытык лічыць злыдняў, які паказваюць, што і адмоўны персанаж можа мець станоўчыя якасці[9].
Адзнакі
[правіць | правіць зыходнік]- 2019 год — казка «Жаўнер і вужалка» ўвайшла ў лонг-ліст IV міжнароднага літаратурнага конкурсу «Рускі Гофман — 2019», намінацыя «Проза казачная, фантазійная»[10].
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Грышчук, Н. Ударны ліпень // Літаратура і мастацтва : газета. — Мн.: СПБ, РВУ «Звязда», 7 жніўня 2015. — В. 4831. — № 31. — С. 6.
- Грушэцкі, А.Л. Казачная нявеста запрашае ў чароўны свет // Літаратура і мастацтва : газета. — Мн.: СПБ, РВУ «Звязда», 2018. — В. 4956. — № 1. — С. 7..
- Грушэцкі, А.Л. Жаўнер і вужалка // Маладосць : часопіс. — 2015. — № 7. — С. 15—22. Архівавана з першакрыніцы 11 кастрычніка 2015.
- Грушэцкі, А.Л. Жаўнер i вужалка // Нявеста для Базыля: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2017. — С. 52—70. — 214 с. — (Беларуская аўтарская казка).
Зноскі
- ↑ Грышчук, Н.. Ударны ліпень. СПБ (6 жніўня 2015). Архівавана з першакрыніцы 25 кастрычніка 2023. Праверана 25 кастрычніка 2023.
- ↑ Рублеўская Л.. Люстэрка для песнi. СБ. Беларусь сегодня (22 снежня 2017). Архівавана з першакрыніцы 12 верасня 2020. Праверана 23 снежня 2017.
- ↑ а б Грушэцкі А. Казачная нявеста запрашае ў чароўны свет // Літаратура і мастацтва : газета. — Мн.: СПБ, РВУ «Звязда», 2018. — В. 4956. — № 1. — С. 7. Архівавана з першакрыніцы 6 лютага 2018.
- ↑ Алег Грушэцкі Жаўнер і вужалка // Маладосць : часопіс. — 2015. — № 7. — С. 15—22. Архівавана з першакрыніцы 11 кастрычніка 2015.
- ↑ Рублеўская, Л.І.. Люстэрка для песнi (22 снежня 2017). Архівавана з першакрыніцы 12 верасня 2020. Праверана 23 снежня 2017.
- ↑ а б Жаўнер і Вужалка. Кніжны воз (24 кастрычніка 2023). Архівавана з першакрыніцы 25 кастрычніка 2023. Праверана 25 кастрычніка 2023.
- ↑ Крысціна Дробыш. Падлеткі цікавяцца беларускай мовай. Беларускае Радыё Рацыя (26 лістапада 2023). Архівавана з першакрыніцы 5 снежня 2023. Праверана 5 снежня 2023.
- ↑ Жаўнер і вужалка. Беларускія аўдыёкнігі (26 кастрычніка 2023). Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2023. Праверана 26 кастрычніка 2023.
- ↑ Грышчук 2015, с. 6.
- ↑ Бартфельд, Б. Н. Лонг-лист IV международного литературного фестиваля-конкурса «Русский Гофман2019». Проза сказочная, фантазийная // Альманах «Русский Гофман — 2019». — Калининград: Издательские решения, 2019. — С. 20. — 340 с. — ISBN 978-5-0050-8134-6.